Szemelowski Teodor (Fedor) (1813–1871), adwokat, poseł do Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa, burmistrz Sambora.
Ur. 1 III w Drohobyczu w rodzinie mieszczańskiej wyznania greckokatolickiego, był synem Jana i Tekli z Kucharskich. Miał trzech braci: Aleksandra Auksentusa (ur. 1817), Edwarda (ur. 1821) i Juliana (zob.).
S. uczył się w niemieckojęzycznym gimnazjum w Samborze, następnie w l. 1829–31 w Studium Filozoficznym we Lwowie. W l. 1831–5 studiował na Wydz. Prawa Uniw. Lwow. Po publicznej obronie 7 VII 1837 tez z prawa współczesnego uzyskał stopień doktora prawa. Prowadził kancelarię adwokacką we Lwowie, po czym jako «adwokat krajowy» przeniósł się do Sambora, gdzie posiadał nieruchomości. W czasie Wiosny Ludów był 12 IV 1848 w Samborze jednym z organizatorów Komitetu Narodowego, który kilka dni później przekształcił się w Obwodową Radę Narodową. Z jej ramienia wszedł 26 IV t.r. do Rady Narodowej Centralnej we Lwowie i następnie działał w jej Wydz. Opieki. Podpisał protest przeciw decyzji gubernatora Franza von Stadiona z 23 IV o zniesieniu pańszczyzny w Galicji. Wspólnie z Tadeuszem i Piotrem Wasilewskimi oraz Sewerynem Smarzewskim wiosną t.r. apelował w manifeście do społeczeństwa ukraińskiego w Galicji o jedność działania z Polakami.
W l. sześćdziesiątych prowadził S. kancelarię adwokacką w Samborze; był wtedy «jednym z najpoważniejszych i najzamożniejszych obywateli miasta» (J. Doboszyński). W r. 1861 został wybrany na posła do Sejmu Krajowego z Sambora oraz deputowanego do austriackiej Rady Państwa z okręgów: Sambor, Przemyśl, Jarosław i Drohobycz. W Sejmie Krajowym należał do zwolenników Franciszka Smolki, domagającego się rozszerzenia autonomii Galicji. W mowie z 27 III 1866 opowiedział się S. za wprowadzeniem urzędu kanclerza dla Galicji, a 10 XII t.r. głosował za adresem Sejmu Krajowego do cesarza Franciszka Józefa w sprawie autonomii Galicji, zakończonego słowami: «Przy Tobie Najjaśniejszy Panie stoimy i stać chcemy». Sprzeciwiał się projektom podziału Galicji wysuwanym przez działaczy ukraińskich, a wspólnie z Kornelem Krzeczunowiczem, Agenorem Gołuchowskim i Mikołajem Zyblikiewiczem zwalczał tendencje moskalofilskie wśród ruskiej inteligencji i duchowieństwa. W Radzie Państwa zasiadał w Kole Polskim, ale nie wykazywał większej aktywności. Po wygaśnięciu kadencji obu parlamentów kandydował w r. 1867 już tylko do Sejmu Krajowego, ale przegrał z burmistrzem Sambora Michałem Popielem. W l. 1867–70 był członkiem samborskiej Rady Powiatowej. Uczestniczył w przygotowaniu projektu statutu powstałego w r. 1868 Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Włościańskiego (tzw. Banku Włościańskiego) we Lwowie. Wybrany t.r. na burmistrza Sambora, pełnił tę funkcję do r. 1870; należał od t.r. do Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego oraz został «przełożonym» samborskiej Kasy Oszczędności. Zmarł 1 XI 1871 w Samborze.
S. był żonaty; jego żona miała na imię Emilia. Nie udało się ustalić, czy miał potomstwo.
Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, W. 1996; Čornovol I., Ukraïns’ka frakcija halyc’koho Krajovoho Sejmu (1861–1901), L’viv 2002 s. 92, 101; Fras Z., Demokraci w życiu politycznym Galicji w latach 1848–1873, Wr. 1997; Grodziski, Sejm Krajowy I, II; Hlovac’kyj I., Hlovac’kyj V., Ukraïns’ki advokaty Schidnoï Halyčyny (kinec’ XVIII – 30-ti roky XX st.), L’viv 2004 s. 45; Istorija deržavnoï služby v Ukraïni, Kyïv 2009 I 357; Istorija L’vova u tr’oh tomach, Red. J. Isajevyč i in., L’viv 2007 II 232; Mudryj M., Ideja pol’s’ko-ukraїns’koї uniї ta ,,Rusyny pol’s’koї naciї” v ennopolityčnomu dyskursi Halyčyny 1859–1869 rokiv, ,,Visnyk L’vivs’koho Universytetu. Serija istoryčna” T. 39–40: 2005 s. 108; Pijaj S., Między polskim patriotyzmem a habsburskim lojalizmem. Polacy wobec przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1866–1871), Kr. 2003; Stolarczyk M., Działalność Lwowskiej Centralnej Rady Narodowej, Rzeszów 1994 s. 94, 97, 100–1; Wyka K., Teka Stańczyka na tle historii Galicji w latach 1849–1869, Wr. 1951; Zdrada J., Organizacja i stanowisko Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa 1861–1862, ,,Zesz. Nauk. UJ” 1963 nr 71 Prace Hist. z. 12 s. 49, 57, 61; tenże, Wybory do galicyjskiego Sejmu Krajowego w 1867 roku, ,,Roczn. B. PAN w Kr.” 1963 s. 91; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Wr. 1974; Dziennik Franciszka Smolki (1848–1849)..., Oprac. S. Smolka, W.–Kr. 1913 s. 273; Pamiętniki urzędników galicyjskich, Oprac. I. Homola, B. Łopuszański, Kr. 1978; Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), Oprac. Z. Fras, S. Pijaj, Kr. 2001; Protokoły posiedzeń Rady Narodowej Centralnej we Lwowie (14 IV – 29 X 1848), Red. S. Kieniewicz, F. Ramotowska, W. 1996; Spraw. stenogr. Sejmu Krajowego z r. 1861, s. 163, 242, 292, 537; toż z r. 1866, s. 1410–20; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1861–70; – ,,Czas” 1861 nr 148; – Arch. Sądu Rejonowego w Sanoku: sygn. LWH 34 (Księga posiadłości dworskiej Ustianowa; odpisy aktów chrztu córek S-ego, Jadwigi i Zofii); Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny we Lw.: F. 201 op. 4a spr. 1721 k. 76, spr. 1722 k. 16, 72, 110; Deržavnyj archiv L’vivs’koï blasti we Lw.: F. 26 op. 15 spr. 1 k. 111, spr. 2 k. 26, spr. 418a k. 15v–16; Naukova biblioteka L’viv’skoho universytetu im. I. Franka we Lw.: Viddil rukopysnych, starodrukovanych ta rodkisnych knyh im. F. P. Maksymenka, sygn. 847 III k. 1–8; – Informacje Marianny Fischinger z Kr.
Stanisław Stępień i Jerzy Zdrada